m
4?
-^1
'i
'4'
1^1
.1
^ sinawy'i>l5stó się
wlęzaea^W^tyiii -ferlko^WarapIaeiBi |fe^'«jf ©jMI^ się w ą^wM
l£atać«. p0OTes?on0;-sw?e MdipISt^JuHon, lunychokuto w<' kajdany. Konipc ekspedycil by5 smutny. Eobenrał, po kilku wyprawach w gjąb kraju Eowródł 4o Francji, a historję pozostałych osadników pochłonęła puszcza. Jedynym ważnym ^ rezuftatem wyprawy, było odlayde drogi Św* Wawrzyń^ia, otwattae tern i^atępu do serca Kanady. ■ ' <
BENRYK HUDSON, Zapoczątkowane przez Cabota wy^ prawy angielskiiĄ arakolwiek z pewnymi przerwami i o . . nieoficjalnym charakterze stale się powtarzsJy. W końcu - ^Dfiezałeżni^ od tego, Kana-XVI wieku 5taj^ się one nawet częstsze i zawsze majw ^yjczycy spłacili w tym okre-lu odkrycie przejścia p^nocno zachodmego do Ażji. Z od- a.,** ^.^^/s HJh«Avv hit^nf*^^ kry&v wszystkich swych poprzedników skorzystał Henryk Hudson, który dostawszy w swę ręce księgę okrętową/kapitana Waymouthea, jedfliego z iych, któr^ najdalej dotarli, wyruszył w 1610 roku w mą podróż, Hudson z trudem prze-'bił się małym swym okrętem przez lody, które^jCszcze weze-snem latem tamowały^ mu drogę, ostatecznie jednak zobaczył wolne od lodów wody, które wzi^ za poszukiwane tak długo praejście do Azji. Płynąc jednak wzdłuż brzegów, wnet przekonał się o swej pomyłce, gdyżJgd znowu zagro dził mu' dalsza drogę. Okazało się, źe odlwyl tylko głęboksj zatoka ktć«5|, nazwano potem j^ Imieniem. Waśme to odkrycie przypłacił Hudson śycien^-swojem i swego syna. Gdy bowiem nadeszła zima i zapasy żywności były na wyczerpaniu, marynarze się zbuntowali, wsadzili go z synem i kilku wiernymi towarzyszami na małą łódkę i pozogtawi\vszy ich na pastwę losu, sami chcieli wrócić do kraju. Zbuntowani, ponieśli jednak karę i ledwie czterech tam .powróciło. Dalsze losy Hudsona są nieznane. Zaginął na odkrytycłi przez siebie wodadL
'to 42|ś«io tl^l^^i^ MaU^
eert3?;dikai^' i^^sc^itoid^ i wy<i, gotó^ c^^ji^e^-fo^';
powIśdM^Se-uśt t^^^nm^ dor^slą^,? p|racai4%i^ ,ij4a% iakich w^Kanadzi<? ^000*000, wypada fSOD. , '
śladem tej nieszczęśliwej wyprawy ruszyły inne. Zbada-. no doMadnie brzegi zatoM, odkrywając w ten sposób drugą <irogę do serca Kanady, drogę, której od tego msu zaczynają się trzymać statB angielskie-,sp6fld;"KupcÓTy Poszukiwaczy Przygód", potem zmienionej na najpotężniejszą kanadyjską firnie handlową "SpóUję ZatoM Hudsona". - W pewnej chwili,- ludzie wjeżdżający do Kanady dwoma drogami, zetknęli się z sobą, zaczęto się wsp^wodnictwo, wywiązalty się walki, które trwały dziesiątki lat.
PRÓBY KOLONIZACJI
POCZĄTKI OSADNICTWA, rr Pomiędzy okresem odkryó i połączoiiych"2! nimii pierwszych nieudanych j^icóh osadnio-. twa, a ponowieniem ich, upłynęło sporo ćźasii. Ameryka p<anccna w okresie tym, miała znacźeule jedynie fyllca dla rybaków europejskich^ którzy co tstz częśeifej zapuszczali sio na drugą stronę Atlantyku. W1578 j^ku, hńo t^ na wodach ameryfcańśkichokoio 400 'statków rybacMch, a w ^600 roku samych francuskich już 600. Czę^ć z łych,rybaków, l^udo-wała ńa brzegach amerykańskich szaSsy, gdzie suszyli ryby; stykając się zaś z Indianami, rybacy zaczęli ttó wdawać się z nimi w łiandel zamienny, biorąc futfa, a dając w zamian fcfłyskotki. Jedynym jednak rezultatem tego wszyst kiego było to, że o odkryiych krajach nie zapompiano.
KOlONtZACJA FRANCUSKA. Handel Futrawt. — Próby
się dużą część ^lUgów łiipotecs; nych ' (mortgageg)^ rachun^ kói;7 za-towary, za leczenia i t. p., które ciągnęły się od cza sów depresji.
_ Wedle obliczeń ekspertów^ przeciętny^ obywatel :^[iaiiiady, ma w tej chwili więcej osżczję dności, jak miał kiedykolwiek przedtem.
I to wszystko mia ogromne znaczenie, bo pomoże w przetrzymaniu okresu powojenne go, okresu przejściowego,.
Jednakowoż iak j^ obywa tele muszą się liczyd z tern, że to przejście do normalnyccK stosunków nie będzie iatwem i wobec tego powinni na ten czas odjadać, |ak 2 dpuśilj strony rząd nie moźę zbytnio liósyć na oszt^dności^ Mói^e
■
wi^o,^»sie
swy«^|f^?A«^^iiyc ^ \m.
iii J^^koiścóti
sit"%seiił^t^Bystki<^Ju^ pra cyj tmmi fe^dego % nich zoędb'
>fokiSą;]^#-;tó&^ by|«
ludzie mają.
I w zwłą^ z tern' mojfina; ■ zwrócić mm nik Młka 'mi _, , czy^'Wedle|t®tys^ pdowal Poa5^ ^yfwy^siyml Icuka
1*
^^|ki;> t% 4^^^;fioittjk§w mmi: P^'
go wypadlni, brojti^. swychi
fi
1
bdw ziemi, w ó^tatpich cza*
dzio Pomysk.w.To f ^oc od Edmo^ odkr^
rontoi o&Wrtóisja prze T , , ^ ^? ^ ^ neralów, które ^yną bardzo
mysłu toadyjsMego, I^iędzy
Vi
Wl^Ę^M^ P046.'
mysło-^^ tinń^ih uwagę, na powsMalt &m aowych łąb~ ryl^ które teraz pracują dla przemyśla ^^ojeimego, ale po tern hę&n -i?7^rabiać rozmaita -nnem^.
WśróS inowych fabryk ma-
my:
Pvubber Co. Ltd.,
0tó»IJzOWMć się bęto:
w 'w^mph'"B^<:m<&i gumy^ ale4k8gl^iiia4 też będzie in tie iese«y/jMn Juan Ltd., będzie ^bld kosmetyki, ^jiare D, €o., tr^rabiać będźte kon-
jad^C do Kanady jako gubernator, chciał przywieźć ze sobą i 30O osadników, znów Jrz^ażnie więźniów, bo ludzie wolni m*e chcieli jechać. Wajwięlńzy okręt tej Wyprawy rozbił się, pozostałe zawróciły. Mimo to, w tym samym n^cu wysłano
pierwszym osadnikom z pomocą. Ci, którzy wreszcie po tym okresie czasu przybyli, zastali ledwie 11 żywych, których odwieźli do Francji.
Od 1599 roku, zaczynają już we Francji zwracać uw^gę na możliwe dochody z handlu futrami. Zaczyha się t^ udzielanie przywilejów na wyłączność handlu z Kanadą, z tem, że na kupców otrzymujących je nakładano równocześnie obo^ wiąziek osadzania 50 kolouii^w roczni-. Pierwszy taki przywilej otrzymał w rolni 1603 De Chasfces, Ictóry potrafił wzbudzić zainteresowanie się Kanad4 u Sainuela Champlain, podróżnika, który przedtem już, zwiedził Amerykę środkową, Meksyk, gdzie będąc, zwrócił uwa;gę pa możliwość przekopa •nia Icanahi, któryt^y znacznie skrócił drogę do Azji.
Pierwsze Walki. — W1604 roku, powstała osada na wyspie Św. Krzyża. Pierwsza jednak zima wystarczyła, aby wykazać, że miejsce się nie nadawało, że kolonia się nie utrayma. Pi!!wiiesiono się więc do Port Royal, lecz i tą kolonia nie wy-tri^rriiała trudności, niszczycielskiego dzialaiua szkorbutu. W trzy lata potem, opuszczone budynld tydi osadników zajęli inni pod wodzą Biencourta. I znów trzy lata trwśła wa-1 ka z naturą, z chorobami. Ostatecznie zniszczył kolonię inny czynnik, przedtem nie brany pod uwagę. W 161S roku, przybył bowiem z nowej kolonji angielsldej w Virginji okręt, Irtórego załoga, pozostająca pod rozlcazami Samuela Argall, zrabowała osadę i spaliła ją. Napad ten, zapoczątkowuje walkę między Fraficją a Anglją, o jpógiadanie Nowego świata.
SAMUEL CHAMPLAIN. — W międzyczasie ponawiają się usiłowania Champlaina, 'Montsa, Pontgrave, ludJii, którzy pozakładali pierwsze osady. Champlain, szultająe jeszcze ciągle'przejścia do Azji, zapuszczał się najdalej w głąb kraju. Razumiał on też znaczenie handlu futrami i to, że aby z korzyścią go prowadzić, musi się mieć podstawy, że trzeba założyć i utrzymać Isolonię. Wreszcie jako wieirny syil kościo ła Katolickiego, marzył o nawracaniu Indian.
W rolni' I6i08, powstajis więc nad rzelją %w; Wawrzyńca osada, któj^dalg pocźiątek dzisiejszemu Qptebeckowi. W tym też cjtasie,' tak,w celu szttkauŁjt 4t0gi do A«ji, jak też i ^w celu ochrony nowej^kolonjit orazi mn umoffiwienia bo-
%ie liandlu, lutmmi, zwl^^ sl^ 0iamplałi3^' Indiaiptaini szmipu Uumnfiw \ u^^ml im pomocy ^ i^c& tch im HiWi^ |>em,IwxipBe2ó;^v IPolontóii," iłray tpmp^kr^w 1600
,"^ku;; ly^ł^ptói, nkmfi^i0 t<ai ^ tegO>tó#ti I mMi tylko
sumy §3.000.000*000 vdols:owa nych w hondach wojennych stanowi inwestycje prywatne jednostek mających irednie aarobfci. Tak było bezwarun-: ko^^o w chwilł,-w której nudzie; bondy kupowali. Ale nie moź na zapominać i tego, że częśi^ bondów — jak duża tego ule cwemy ^ została sprzedana i stała się inwestycją wielkich instytucji finansowych. Ilość bondów zakupionych przez klasę średnią, nie jest więc pewnjTU wskaźnikiem tegOi fi le w jej ręku pozostato. Gdy staniemy wobec okresu przejściowego, może się okazać, że oszczędności ludzi są dużo mniejsze, jak obliczano. Inna rzecz, którą musi' się brać pod uwagę, Łiędzie powrót ludzi do starych miejsc pobytu, czy szukanie nowycłu Te powroty cjjy przeniesienia znów będą koi^wać sumy.
Wiemy wszyscy^ że obecny okres wielkich zarobków jest też okresem większych wydat ków. Wiemy, że psychoza wo jernia zmusza ludzi do sztili^a nia rozrywek, do zwiększenia wydatków normalnie' niższych. Też i to odnosi się spę cjalnie do tych, którzy są zwią zani silniejszymi węzłami 2 kontynentem Europy — lu-' dzie d łożą nieproporcjonalnie wiele na filantropijne «e-le wojeiine.
Może się okazać, że jedynie dodatnią stroną okresu wojen nego, są te spłacone rachunki i morgage, 3 że ośzczędttośei ro;zp}yną Mę w chwili prżysto eowywania się do nowych po-kojowyc|i warunków. ^
Kanadyjslca klasa robotnicza nJss ma w żadnym r^ie iy, le, aby mogła prjsetrjgnmać o-Icres jakiegoś bezjrohocła. Nie ^IMuem ie$t^ aby tódz^e^/pig wfe''tópo§rśdiii|j pitt0clioj^l z prac wojeniiyclJ do prac pd-lEoiowyi^f Dlafegó i^-m^' f^gm t^iię^mb^0 Jest
firm nabyło T!ow«^ objeldy i zwiększy czy rozszerzy zakres
Tak więc Toronto staje' się co ważniejszym centrem ptaemysłowem, otwiera co raz to nowe możliwości ludziom z inicjatywą i z umiejętnością pracy.
innymi znaleziono minerały zawierające tantalum - colum bium, lithlum beyylli^m. Pół-noc^^ okazuje się skarbnicą Ka hady. ' 4
cio' 'laacsdsaych ,0rg#ii$< zauważyliby'w ni<^ gor§cs!«o w^'p>acę/ ' ^ f / ' Najbardziej moh u^ydat* nia się oha w Bomu Mą^ko wym na 700 Qae&n Stf>W. - w Toronto, irdzie <Jzę3to rano w tmpoludniu, ^^tóodsień wiec^oir rem,'wi()zf się dwu esy czterech Zwi^&owcdw,' ot0(i2o->
ni
Ostatnia rata za buraki cukrowe, zostałii wysiana plantatorom połd.zach. części pro i^ch cia}centr^łljaychZ. P. w wincji .Ontario. Bazem farmę jc^.....
cjsących^'
Nioktór?y^z nich pracuję już tak od szoregtt dni, łnhi m czynni jeden czy ńm A\mk wlec2o?yi^JD|u|rf(0 distęgft, tę końcs^ -idziel, nad^J^A^l: Co to w^^stkf mmm'f '' Odpowiedz l^^i Związkowiec iuś się jej 4oniy śla. Odbywa się ^rzeMmk Icsiążek, odbywa oię uorocm kontrola, przygotowuje alf materjał sprawozdawczy do Rocznego Zebrania wszyst-
Sprawozdawcy koncertowi Toronta, wyrażają się z du-żem uznaniem o Polscs. Mili-za Korjus, Istói^ śpiewała w Eaton's, ma nie często spotykany głoś liryczno • koloraturowy i kilka z pośród rzeczy które śpiewała, oddała znakomicie.
W związku 2 pracami dla fi iantropji wojennej, odwiedził szereg miast w Ont&ńo, BIs-InipP* Mackiewicz z Winnipe
Biskup Mackiewicz Jest zna nym doskonale Polakom zach;
Kanady,-wśr^d""^'^*^ dziesiątek lat pracował. W 0-
kresie pierwszej, wojiiy światowej, był on hardzo cszynny i zasłużył się wtedy dobrze spra wie pomocy ofiarom wojny w Polsce.
i^y łych okolic otrzymali W ciągu tego roku $1.615.000. Cukru wyprodukowano z buraków sadzonych w Kanadzie ^9,658.270 funtów. -
Jak wiadomo na rynku kanadyjskim mamy pyządewszy atkiem cukier trzcinowy, spro wadzany z wyspy Kuby czy innych pc^ud. krai. Kanada nie może uprawiać trzciny cu łtrowej \vyma^jąc0j gorącego klimatu i dlatego musi cu kier importować. Przed paw-' nym jednak czasem, ci, którzy chcieli dać ludności więcej spo Gobności do pracy i podnieść możliwości rozwoju rolnictwa rzucili myśl budowania w Ka nadzie cukrowni, któreby wy rabialy cukier z buraków cu-Icrowych. Powstały też ta|do fabryki i farmerzy już z nich korzystają.
Ci, którzy pamiętają.otośun ki w Staiym Kraju, wiedzą, ile pracy dawało płatowanie buraków, ilę Judzie przy t$m zarabiali. Wyrabianie cióiru z buraków mkło tak duże zna
1HV
czenie, źe było spścjalnio «hi?r 4hMwe mfejece, <s5y każdy
nione i do \7łelu państw w Bu ropie, culder trzcinowy, choć tańszy, nie był dopuszczony.
O
Najstarsze miasto Kanady, Qttebcc, ma V1^M9 ludności; Z j3£go 162.270 to B^rjancuzf Kanadyjscy, Ha rmtę Mkó^ ją się Anglicy i inni. W grupie i^lĘ^i^^JM protestantów
215% - <3łiźezj^w pp
cal^ micśdle miesszkĄ ai,S45 ihdi^l^ ^l|jt|ą iedać
Premjer Mackenzie King,; w liście popierający^ kandy daturę Cren, MeJ^Taiightona, litÓry kandyduje w-wyborach uzuiiełniających, stv/ierdził, źe powszć^ine wybory,,odbę-; dą się w Kanadzie w cląg^^kil; ku miesięcy, Kiedy, tego jcd-' nak nie |K)wieaział. Fąlitem jest, %j obecny p?^rlament»fe-deralny muui być rozwiązany 17 Icwietma r. fo, potem inuszą nastąpić nowe wybory, z fc^m, tylko^ ieo^łoszMcich 1- cO; za^ip^zy! j^r^mier uae mtą-
W awi^zlm s t^m^ można stwierdzić dwie rzeczy. To, Se wśród Zwi4skowców łudzić którzy t e&\km oddaiiiem się poświęcają tej żśnrdiiśj pr|^ cy fli^ój (smn to, U sprawa kontroli je$t Worganizacji U brze postawiona* , /
A to jest bardzo ważna tio bra i sprawnie dzi8ł3ją(sa kon trola jest jedną z podstaw po wodzenia, bo istnienie jej i wł ddczne dzlafenio, podnosi un fanie do orgańjteacji, zachęca; ludzi do popierania jej* 40 sMadanio w jej Imssch 0wego ^osza.
W Związku, na rocznym po 6ied?^niUł Ijźiźdy groflz, kt^ry do kas związkowymi wpJynil zostanie dopatyzony. Kaźdy ss nich zrobił sw§ robotę, każ^y z ntch j^, i był im siara-kiem-piasku, któr<? p?3y<^yni |p_się do wznoszenia wJellde-go, polf Id^go budynku, jakim jest Związ^ Polakilw w "ŚBt nadzie. Baz w rok, ciała kontrolne śledzą bieg iych $ms$ patyzą, czy Iia^y poszedł jye
zostawił swój ślad w księgach organizacji, ' ?
Kontrpla jestneczą zdrmi?ą rzeczą niezbędną* IControtó jest najdokładniejszym' raport: tem z prac, najlepsza drogą do doskonalenia się. Pożera l ona masę czasu^ ale ten czai przynosi najlepsze owoce, % /Zy/ł^zlcowcy wiedzą tood-dawna* innym można powiedzie^^ ^ ZMązek FolaWrt? w Kmdzie;opier^ się na'dokM<t noj 1 fadiowo' ^ prowadzonej kontroli,-która wobec tom^ 0<!h ciągle, ^wm nie otaje Btę co, raz, trudniejszą, alo co raz '^doskonalszą., c
ma
01 »ky'll.<^'&i'V
I