Rudolf K. Kogler
KRÓTKI ZARYS DZIAŁALNOŚCI
Kanadyjsko-Polski Instytut
■ Badawczy powstał w r. 1956
: z inicjatywy dra Wiktora Turka przy współpracy grona
^pplskieli naukowców "i społeczników. W pierwszyci) la-
. tacłi Insytutu-był afiliowany do Zarządu Okręgu Kongresu Polonii Kaanadyjskiej w. Toronto, a następnie uchwałą XVin Walnego Zjazdu KPK w r. 1964 do Zarządu Główner go. Kongresu Polonii Kanadyjskiej. Jiednocześnie tenże Walny Zjazd KPK izobowią-zał Żarząc! Główny do wypła-csihia stałej subwencji na: rzecz' instytutiT w wysokości
, $600 roczni-. Subwencja ta została uchwałą kolejnych
•Zjazdów podniesiona dó sumy $900 rocziiie, a \v:r..:1972
; do sumy $1,200 rocznie:. ; . : Pierwszym dyrektorem In-.:slytut u został wylirąny w t. ,1956 dr Wiktor Turek, który luaslował to stanowisko do śmierć! w r. 1964. W r. 1964
. stanowisko 'dyrektora objął dr Tadeusz Krychowski i piastował je do r, 1972 kie^y na skutek złego stanu zdrowia zdfecydował się 'złożyć rezyg-r.ację. Walne Zebranie; członków Instytutu w. r. 1972 wyznaczyło :na to stanowisko
: nigra Rudolfa Koglera. . W myśl Statutu dp: żądań: Instytutu należą: ; '.
: . 1. Studia nad historią polskiej. grupy etnicznej w Ka-;
::nad_zie;: gromadzenie, pamiątek i: rejestracja dokumdntóvy historycznych,
' 2. Studia :nad;,społecznymi i kulturalnymi przejawami ■integracji polskiej grupy etnicznej W' życie kanady;oraz gromadzenie i rejestracja: materiałów ż tymi przejawami związanych. ;
:; -3. .Utrzymanie łączności ż instytucjami : kanadyjskimi,
: powołanymi do współpracy z grUpaiiii etnicznymi; ze zwią-
. żliami grup etnicznych: w,;Ka-; hadzie:oraz -z instytucjami w: Kanadzie i;:żagfąnicąi zajmującymi się. proble.inanii podobnymi (ió łych,;jakie leżą,:w zakrefsie działiinia. Instytutu.
4. Współpraca z Kongresem Polonii Kanadyjskiej. . V Praca Instytutu^ polśga na! gromadzeń lu' arcliiwów i księgozbioru, ogłaszaniu driilćięm prąc;:tematycznie ^podp^ają-cych.pbd'zadania 1 i^ 2 Statutu, urządzaniu pdćzytóW ha powyższe: tematy, na uczest-. nictwie przedstawicieli Insty-: tutu.wif'konferencjach isemi-nariącli, 'urządzanych przez instytucje • wymienione w punkcie 3. "
WYKONANIE ZADAŃ STATUTOWYCH
INSTYTUTU 1. Biblioteka.
: Biblioteka jest centralnym punktem pracy Instytutu i niejako : jego . raison d'etrę. Zadaniem jej jest między innymi zbiaranie i rejestrowanie opublikowanych prac polskich naukowców i pisarzy w Kanadzie. Wyniki ogłaszamy okresowo w -'Polonica Cana-.
dianą" oraz w innych publikacjach. : ■
Biblioteka posiada kilkaset druków zwartych (książek) oraz kilka tysiącypoz>'cji natury archiwalnej, dotyczących życia organizacyjnego Polonii oraz jej dor_pbku na polu kulturalnym i naukowym. Zbiory te są stale uzupełniane i starannie katalogowane.
Biblioteka nasza posiada ponadto prawie pełny komp-\oX mikrofilmów wszystkich pism polskich, które kiedyś były regularnie ■ wydawane jak też tych, które obecnie ukazują się regularnie. (Instytut nie filmuje pism wydawanych dorywczo). Pro-grarii ten będziemy nadął koriytnuowąć pomimo, znacznych kosztów..
Zbiory biblioteczne i archi-'waln.e Instytut u są udostępnione naukowcom i studentom uniwersytetu, zainteresowanym w pracach: lub źródłach,: dotyczących: Polonii Kanadyjskiej. ,
-Nadzór nad zbiorami sprawuje mgr Wincenty Źołobko, bibliotekarz; Instytutu i jednocześnie bibliotekarz . uniwersytetu w Windsor. '
2. Bibliografia druków polonijnych. : ' ,
■ Bibliotekarz Iristy4:utumrg W. Żołobko ód kilku lat pracuje nad nowym wydaniem POLGNICA CĄNADIAN.^ — 1957-1970, która jest niejako kontynuacją poprzednio o-pracowanej POLONICA CA-NADIANA ;;r-: ■1348-1957 przez dra' Wiktora Turka i wydanej w r. 1958.
POLONICA CANADIANA .— 1957-1970 obejmie kilka-, naście .tysięcy :pozycji biblio-, graficzny cli. Jest .to niesłychanie ważna pozycja w naszym ' programie pracy ze! względu- na to, że: w doku-, mentarnej; formie zilustruje wkład: Kanadyjczyków .polskiego pochodzenia .do tworzącej się kultury: i nauki Kanady.
: 3. Wydawnictwa Instytutu.
W' ciągu swego ■istnienia Instytut opublikował 10 prac,, a miano\vićie:
— iWiktor Tui^ek: Sir S, X;a-simir Gzowski;/.
yictor ./Turek: Polonica Caiiądiari, a bibiiography;: • 4- yictor Turek (editor): The Poliśh Past in JCariada, a col-lection of studies;
yictor Turek; The Polish LsngUagę Press ih :Ganada; r-^;:yictor Turek: Polęs in Ma-nitoba; '
— Aridrew Woźnicki: Socio-Religious Principles of Mi-gratión: Moyements; ... ■■\ — Tadeusz W. Krychowski (editor): Polisłi-Canadians — Profile and Images, Si.x Studies; :,:../ ''■■:V\^ y:'\'.5-'^;^ :\
— Me 1 ch:i or Wańkowicz Three Generation (English translation of "Tworzywo");
— Benedykt Heydenkorn (editor):; Past and Priesent, Selected Topies on the Polish Group in Ganada; ....
— Benedykt Heydenkorn (editor): ' From Prairies to Cities. Papers presented at
the VII World Cdngress of Soc^gy-" -
— Benedykt Heydenkorn (editor): Pamiętniki Imigrantów, tom I.
W chwili obecnej Insfytut przygotowuje do: druku XI . tom prac, który ukaże się w bieżącym roku. :'
Latem 1974 r. Instytutu zainicjował serię wydawniczą pod nazwą '•ERA^l._Celęm tej strii jest umożliwienie polskim; naukowcom publikowania swych prać luh studiów. : W tej serii ogłoszona została praca dra Mariana Kuca pt. "Fossil Flora of the Beaufort Formatioh,: Meighen Is-land. NWT — Canada".
Pierwszy dyrektor Instytutu dr W. Turek rozpoczął pu-- blikację spisu pracowników liaukowych polskiego pochodzenia w Kanadzie, którą następnie rozwinął jego następca dr. T. Krychowski. Ogółem ukazało się siedem: spisów.
4; Rejestracja przeszłości. Polonii Kanadyjskiej.
■ W jesieni 1972 r. Instytut ogłosił konkurs na "Pamiętnik Imigranta", który, trwał ■ do jesieni 1973 r. Sąd Konkursowy pod przewodnictwem dra Tadeusza Brzezińskiego z Montrealu przyznał w lutym 1974 r. nagrody wyróżnionym autorom.: : ,: '■: Uznać trzeba, że konkurs ten był bardzo udaną imprezą. Otrzymaliśmy 55 pamiętników. Jest to chyba najvyię-ksza liczbą pamiętnikó.w jaką jakakolwiek instytucja polonijna-. W: ;świecie uzyskała i nie - często spotykaną nawet w instytucjach" nauk; społecznych: Nić więc dziwnego, 'że' • rezultat ten wzbudziłduże zainteresowanie w Ministerstwie Stanu w Ottawie, jak również :wsr,ód; socjologów/i i'iistoryków w Kanadzie; i zagranicą. Podkreślić, należy-żę .wartość ;tych 'pamiętników }cst:duża.:Tylko kilka pamiętników zakwalifikować należy jako ; małp wartościowe.;/Zazwyczaj 'sytuacja jest odwró-tna. [i\ ,■■.'.':■;:.
:' Pamiętniki te zostały; żana-. lizowane -i przygotowane do druku przez. red. B. Heyden-: korna. :Podkreślić: należy, że ; pamiętniici postacj^j^iśmy opublikować w , oryginalnej wersji tj; bez żąidnych poprawek redakcyjnych. odnośnie stylu lub ortografii. ' .
Najbardziej wartościowe painiętniki .zostaną:' / przetłumaczone na język angielski o Ile Ministerstwo Stanii przyzna odpowiednie funduszie ną v'ten,!.cel; ■ ■■\.\,--:^'.':/''■■■■■,: : W uzupełnieniu: programu pamiętnikarskiego Instytut rozpoczął z wiosną 1972 r. realizację programu nagrań taśwomych >w y w i a d ó w z pirzedstawicielami Polonii. Akcja ta została rozpoczęta;w Toronto w charakterze prób-: nymi Uzyskaliśmy 20 nagrań.
Po paru; miesiącach ; program został przerwany: celem dokonania oceny warto-■ści uzyskanych materiałów. Analiza wyltaiała, że należy wprowaidżić. pewne zmiany w
metodologii przeprowadzania wywiadów oraz w doborze respondentów. Chodzi o to aby dobór respondentów był reprezentatywny, to jest aby odzwierciadlał Polonie pod względem płci, wieku, zawodu, okresu imigracji, rozmieszczenia geograficznego itp. Przy. .przeprowadzaniu tych wywiadów;w: Toronto słwier-dziliśmy: pewną' nieufność,. a nawet odmowę .współpracy że-stroTTy niektórych respondentów, co::. niesłychanie.: utrudniało nam wykonanie programu. Zdać sobie należy tio-:wiem sprawę, żę; nagrania: te mają dużą wartość nauko^yą,; tak;z punktu widzenia histo-.: ryczriego, jak i socjologiczne-: go, przy : przeprowadzaniu analizy i7roblemątyl<i imigra-cyjnej oraz historii Polonii. Stanowią one uzupełniająco ^źródło wiadomości o Polonii, *do- istniejących źródeł doku-mentarnych, wypełniając czę-: sto Uiki w dokumentacji, lub też dodając tło i podłoże wy-dcrżeńiom historycznym.; W badaniach •. socjologicznych niogą .one stanowić podsta-^ wo\Ve źródło informacji. \
W przyszłości; maniy: zamiar wznowić ten program 1: rozciągnąć ,go na całą Kanadę' poprzez użycie, kilku zespołów reporterów jednocze-'śnie!. Do .przeprowadzenia; tych wywiadów zostanie: zaproszona młodzież uniw.ersy-' tecka; przede wszystkim z wydziałów socjologii i historii. -Mąniy nadzieję, .że polskie organizacje oraz parafiezechę-: cą swych członków do współpracy z przedstawicielami In^ •stytUtuw tej materii.' Konie-; cznyni bowiem .jest zarejestrować; w:: najkrótszym czasie; rl.ożliwie jak najwięcej, wiadomości i materiałów. naszej przeszłości w Kanadzie.::
5. Program odlczyłowy.
Celem : naszego: -programu ódczytowęjgo jest zapoznanie: społeczności polonijnej z pro-; falematyką polonijną : tiak ^z punktu ;widzchia historyczne-; go jak również śppłeczno-eko-; npmiczńego;'dodatkowym ce^ lem' jest zapoznanie' społe-: czeństwa z 'kierunkiem i 'wynikami badań Instytutu. Odczyty wygłaszają tak cżłoriko-•wie: Instytutu jak też i zapro-. szehi. prelegenci,;.specjaliści., w swej dziedzinie nauki.-W ciągu: swego istnienia .Insty-.; tut przygotował kilkadziesiąt prelekcji. Po każdym referacie słuchacze.: mieli;■ możność zabrania', głosu • w dyskusji.
która często była ożywiona. AYiększość .prelekcji została pjiiez Instjiut opublikowana. 6. Udział w zjazdach
. i seminariach. :Członkowie' Instytutu.: od Ifl biorą udział w zjazdach nsukowycli i seminariach u-rządzanych przez instytucje lub :stowarzyszenia naukowe (lęarned . societies), -których progrąrn prąc jest równoległy do programu prac Instytutu. Udział iw, tych zjazdach umożliwia członkom Instytutu zapoznanie się z aktuałny-mi kierunkami badari naukó-wycli oraz metodologią.; tych badań, wymianę osóbislych; doświadczeń -. i wiadomości; Członkowie Instytutu biorą ]-egul2rny udziai, \v zjazdaeli i pracach: następującycli sto-;. >\a!:zy3zeii nąul<owych:. ; . , 'Ganadian ;Ethnic.: Associa-.tion,-/:' .■' .;//■'■', - ■ ;■; : .Canadian :Popuiation So-■ cięty,'"' .
Populatioń Ąssóclatioń: of .'America,^ ■■ .'; ' •
lnte^^Uńivc'r.^ity Cbinmittce pil Canadian Sl:.vs.
W oątataiLhdwu latacliln-siytiil wziął czynny -udziiił w dwu- międzytuirodoWyćli Zjaz-dach. Ntiukowych a iiiianowi-/Ci^J;- ■'; .:•;■.-:■. - ■. . .;■'■■ ■.'.' . a) w yill światowym Zjeździe Socjologów,: który -odljył się w: Toronto w dniach od ■ 18 do 24 sierpnia 197-i.r.," •; ^ ; Inst\-lut wziął w tym:zjeż-.; dzię udział tak poprzez; indy-•»viduąlną rejestrację kilku naszych członków, jalć też formie specjalnej, poświęconej zagadnieniom Polonii I\a-; nadyjskiej.: Sesja ta. była zorganizowana; przez instytut, i oabyła się w dniu 21 sierpnia 1974 r. • na sali: wykładowej Szkoły Medycznej: Uniwersytetu Torontpńskiegó. Na se.^ji. członkowie Instytutu wygłosili pięć ref ei'atów;( w języku-: angielskim). Sesji ^przewodni-: cyył Dyrektor Instytutu. Dy-; slcusja po ■referatach: była bardzo ożywiona i jedynie ze względu na: późną porę musiała być prźerWąńą. Referaty: .te: .zostały, przez Instytut;' opublikowane- w IX; tpniie. Pric Instytutu: pt.; 'Trom/ Preries to Cities".
.;b)^ w lii. Kongresie Nauko wców; Polskiego' Pochodzę-; ni<4, który ^ miał., miejsce w Montrealu w dniac|i od, 16 do ' 18 maja 1975. ..;;.: :
■W Kongresie Polskich Nar ukowców wzięło czynny; u-d ział kliku ńaśżyćh człon ków;, Ponadto Instytut odpowie-: dziślriybył za', program': Sekcji Polskich. Instytutów i Bi-, bliotek ■ w w^olńym.; • świećie.; pracami sel<cjr przewodniczył. dyrektor inśtytiitu.; Ńa pósię-; dzieniu sekcji:;' w.ygło3zónO
dziesięć referatów omawiających zagadnienia' instytutów i bibliotek: kilku krajów europejskich. Australii i Kanady. ; Dyskusja pó referatach; :byłą cżywion;'. i wysunięto kilka ciekawych sugestii odnośnie programu prac tych instytu-
m-' '/:■■'. -" ''-:.;:;-..■■■■■'■:':■■
W:: dniach od 30 sierpnia dl) 5 wTześnia dwu członków-icstytutu .wzięło indywidual-:!:yudział\v Międzynarodowej Konferencji : Etnicznej': urzą-dipnej przez IJniwersytet;:Ja-: ■ g'ćllońśki ■. w- l\rako\vie.;; Pro-. .^ra.iii Żjaz.du obejmował: zagadnienia metodologiczne badań etnicznych w .krają cli /psiedleniai, gromadzęiiie 'i o.-5iedlenia,-g r o m adze ni ę i konserwacja dokumentów polskiej diaspory, problematyka emigracyjna W' kontekście- iiistorycznym i socjologicznym. W obradach wzięło udział około 150 naukowców z 13.krajów. ProgramZjazdu był; bardzo, ciekawy. Dyskusją • po każdym referacie byłą o-ży\?ioha:r/wnikliwa.;' : ■ ■ '
'Zjazd :.ten:''dat możność 'członkom Instytutu -nąwiąza-: nia osobistych kontaktów z naukowcamiinnych krajów ■o.-iLHileńia i porównania pró-:blemalyki skupisk: polonij-ńych jak- również; zasięgu badań, nad tymi skupiikanii. Po-, nadto nawiązano kontakty z pefepnelem : nauko<vynr :' Ża-. kładu Historii.' przy Polskiej .'Nkademii Nauk. Zakładem Historii prąz Biblioteki U.J; \V Krakowie, oraz.naukowcami ..z Głównego Urzędu: Śta-.iystycznego w .Warszawie.; Miłą . niespodzianką, dla / członków: Instytutu był fakt, że pracę Instytutu są \v tych instytucjach : znane, szere;g: naszych pozycji wzbudziło szczególne, zainteresowanie :('"Pamiętniki imigranto'w.", ;:':Past aiid;PrcsentV oraz artykuł. 0-gliiszony W ''Kulturze": pary-;:
Instytucie Historii Polskiej analizy zostaną przekazane Akademii ;jJau}i'w Public Archiyes do prze-
wie/ chowania. ■ "
Slinisterstwo Sekretarza StLńu w Ottawie jest stale in-' formowane .o potrzębaclr In-siytiitu oraz o przebiegu prac . badawczych i program'iewydawniczym. Należy podkreś* lić dużą życzliwość urzędni^: ków' tego ministerstwa do nas. tak \v Ottawie jak i w toron-; tońskim przedstawicielstwie tegoż ministerstwa. V ;
.. Współpraca z Public Ar-: chives dotyczy problemu /gromadzenia i konserwacji: ma-: teriałów; archiwalnych, doty-. cząćych życia organizacyjne^ gó oraz; wybitnych jednostek Polonii: insty t ut za war ł porozumienie z Piiblic Xrchives, iia; mocy którego .instytucja ta będzie służyła ponipcą: i :radą w wykonywaniu:progra-: mu;.dokumentacji: oraz :konserwacji. Ponadto I^ublic Ar-chive.s zobowiązał się do bez-l)łatńego przecliowy.wania; '\ konserwacji zbiorów pblonij-; nych, Zbioi-y- te będą.skatalogowane przez fachowy personel i 'udostępnione dla osób iipówążnipnych : przez: Instytut. \v celu dolconania badań' naukowych.: instytut nia na-dzieję;:żć;polskie:orgnńi7,acje, parafię praż osoby prywatne posiadają cenne dokumęnty-i pamiątki naszej przeszłości W Kanadzie skorzystają z tej sposobności i zdepionują te; materiały. \v naszym, instytur cię. ■ Siateriały to;po -dokoiią-niii selekcji, iclasyfikacji oraz
8. Współpraca t ~organiza< ejaniii i intłyiue|ami polonijnymi.
Instytui utrzymuje bli.ski. kontakt osobisty z Zarządejn Głównym Kongresu Polonii Kanadyjskiej oraz z Zarządom Funduszu Wieczy-stęgo JMilenium i Fundacji; im; Ada-/ . ma Mickiewicza; Iń.>tytucje te stale okazywały nam dużą ■życzliwość i pomoc w pokó-liani u-trudności. Jesteśmy im za tóbardza/wdzięczni.
Również /naT podkreślenie zasługuję stała życzliwość^i: pomoc okazywana przez fer dakcję iTTadministracje dwii pism pplońijńych: "Głosu, Polskiego" I •'Związkowca". Pisnia , te udzielały nam iwych łamów na liczne/ ogłoszenia.: ąpęle i: komunikaty.' Wielokrotnie zamieszcza y: .one . obiektywne sprawozdania i omówięn'ia ną.śzej dzia-łiilności. Serdecznie im za /to dziękujemy.:',
Przy tej okazji nie można pominąć daleko idącej pomocy drukariii 'Związkowca" w, okresie przygotowywania na-; szych wydawnictw do druku,^ iiie; mówiąc już ó nieśłycha-1 ej :cierpli,wości administracji "Związkowca" odnośnie; inkasowania naszych, stałych zaległości Tinanso\vycłi, co halę'2y, uxhać. ze swego rodzaju nie-ior.niainą subwencję na rzecz Ir.stytutu. '■;/;;
Biuletyn In.fortnacyjnyKi^K
, 7.. Kontakty z innymi . instytucjami.
, inistytut jest członkiem następujących/ międżyńarbdo- ■ wyćli instytucji; ■. ---/Cariadian.Elhnic ./Studies Ąsspciation, Toronto, Canada, ^ .Ganadiań Populatión So-:ciety,;.pttawa,jCanada-' : ' --- Populątion/ Associatión of America, 'Washington, :D'.C.,
USA,--;:■■■■;-„■.:;.• -..'z-:■■..,,-':■/■.; ~:--
—: Internątipnal; Sóćiological; Associątioń, Milano,; Italy, .:
— European Centrę for Populatioń Studies, The Hague, Netherlands, : ■:'■-./::■ : Panadto Instytut współpracuje z następującymi Jnstytu-: ojami:-/':'::'/■','' .'-.-:.■''■ :'/■
— Publi c: Archiyes, Otta\yą, ;
— National Library, Otta'wą,
— Zakład Dokumentacji: przy
PIĘKNY UPOMINEK
ej nocy
8 ł omów
; ■ : Praca zbiorowa — thimacżenie z francuskiego / :Zbiór: bajek, podań; 'legend, opowieści,: nowel ::i anegdot, należy do ludowej literatury arabskiej.' ; . Piękna koinroWa oprawa —-kolorowe ilustracje. Cena każdego tomu $6i7S . Całość 8 tomów $54.00 (z przesyłką C57.00) o
Pamiętniki imigrantów polskich
.;•: -■-;: wKanadzie-;^'':,
.///:'^-''./ TOM j.*!/. 7:.
Wybór pamiętników: nadesłanych na konkurs Kanadyjslco-/ : : Polskiego Instytutu Badawczego w li)72
: -Cena ?8.0I) (r przesyłką $8.80) '
" Następne to : ■:
.. .:. /. ;•.■'':•.;./ ,'''''./,'-;. ..:. :::. ' ' /;'\.', ' ':
DO NABYCIA W KSIĘGARNI „ZWIĄZKOWCA" Czeki iwystawiąć na: POLISH; ALLIANCB: PRESS LTD. 1638 Bloor Street West —; TORONTO, Ontario M6P 4A8
połyczjci one foAfc/i ?prow jak:
• dobrowolna rezygnacja; ze swojej pracy • zależność wysokości zasiłku ważnością . (z^ważnością od- 4 stycznia, 1976) ; :'^:: :od 4 stycznia- I976> / /_ ' :
.: • elastyczność ;w/ zasiłkach chorobowj-cli • elaistycziiość w zasiłkach macierzyńskich - (ol»wią27^ (obowiązywać będż^ od 1 lutego, J976)
• zabezpieczenie osób w wieku 65 lat ; / :/ / /: ; i starszych (obowiązuje od 1 stycznia,
:;.<-^.;i97^)"-,:,;-^':-;■.;/:;.; / .^^ :/''^';:'::::/; ■;^- '''■'■■\:}-:::!''^^^^^^^ -''--^^^^
Gdyby ktoś/ cliciął więcej informacji o tych i- innych /żmiariach, może otrzymać broszurkę ".\V^ ha^pcns nów^" w swoim miejscowyni biurze Uncrnployniient Insurance Ciłiiada.
i- •Uhemployment inśurarice Ąssurance-ciiómagę
■ /-Canada-:.-'"-..;-:■■■■.:: .,■•':-. ^'Ćanadą;:'-■,,/-^:
.;RobertAndras. Minister, t / Mań(>o'.verandlni(T)igfalion
Ostatnie . wydarzenie /. ńa Środkowym Wschodzie, będą-' ce.—; należy mieć.:ńądzieję;—-zapoczą^tkowaniem ustanowienia taih pokojti -w postaci zawarcia: wstępnego .pórćzuniie-nia pomiędzy Izraelem i Egiptem,. jęsb zasługą wysiłków/ Stanó\y Zjednoczonych. '
:: Rzecz.Jasna, nie -można tej, .sprawy. definitywnie,:' prżesą-! dzać. i budoYyać sobie zbyt wielkich nadziei -r- zadrażnienia pomiędzy obu' tymi ;pańr śtwami. były i są •jeszcze zbyt :na tó wiielkie. vpoza' tym^też trzeba poważnie brać: pod uwagę, iż: większość państw arąbskicti'Wręcz; wrogo odnosi się.; do 'tego': porozumienia. Nó i przede wszystkini; Ruch Wyzwolenia;PalestjTiy otwarcie oskarżający Egipt o zdrar dę interesów świata arabskie-; go;:WszystkO to razem:wzięte łatwo■ .może doprowadzić do wybuchu; nowego; /konfliktu zbrojnego,' umowa ta więc bynajmniej nie oznacza* by środkowy: Wschód nadal nie pozostawał przysłowiową be-cżlcą prochu, w każdej chwili mógąCą wybtićhnąć.
; Umowa 'izraelskoegiilśka, zawarta dzięki aabiegom sekretarza stanu USA Kissitige-ra, podpisaną: została :4; wrze-■ śnia w Genewie. Jak już p_o-. wiedzieliśmy, był "to /sukces Stanów' Zjedrioczbnyclv.a równocześnie porażka ZSRR.
Z mbmęntem''wejścia ;W' ży-/ cie tegp układu Móslrwa w enacżnyńi' stopniu : utraciła możiitt-Psci-podsyćania niepokojów ;na Środkowyni Wschodzie 'Icbśztem wolnego świata;; Uderzył on w jej wplj-wy w Libii- i Ssrrii' i.:spowódow/ał zm meczenie się: jęj' zna cze-nia w świecie arabskim.
Gdy ZSRR odmówił swej bbecnpści w czasie ceremonii podpisjrwanla układu .vir Genewie, co było najlepszym, dowodem jak bardzo jest niti ph nie; na rękę, prezydent .Egiptu Sadat określił go ber pśło^ rieic jak / podżegacza^; : który dąiy i:jpragoie rozbicia frontu/pań^ arabskicłi. : /
pddiwięk w państwach eu-ropejsioch był;ję4apgłośni(Ś
pozytywny;;' Uinowa ta' pkre.-;" ślona została w Wielkiej Brytanii; jako wielki: stlkces Sta-nów Zjednoczonych na drodzie do powszechnego pokoju 1 dający'duże/ nadzieje-na przyszłość.. W serii artykułów na ten temat :podkreślono;, iż/ rhimo porażki i;wycofania :się ich :z, płn/.Wsch. Azji i ^ płd; Europy pd hi osły on e ppzy ty w-nBpśiągnięcia:.na' środkowym ;Wschodzie. W^ wyniku tego, co;, podkreślorio,: nawet tak związane Z/ZSRR: państwa jak Syria: I Irak 'zaczynają' w' coraz 'wię^kszym stopniu interesować :się/ e.weńtualnpśdąliri-westycjiamerykańskich u sie-..bie.-"- .':'■ ';'/..'..
W ŃIIF 'i iFraricji !r'ównie pozytywnie ustosunkowano się/do tego itikładu, w Japonii wyrażono pogląd, ■ iż -jest. tp pierwszy -krok w : marszu ku pokojowi. '//'/:
;Sowiecka reakcja była bar,-' dzb chłodna. W pisma-ch, któ-r^. wszystkie są w ZSRR 'kpn-trolowan%,przez .rząd, obpłc suchych.-komunikatów na- te--mąt zawartego,: układu, ukazały się artykuł}', omawiająće; tó wydarzenie. Ż treści ich jasno; wynilca,: iż/ lIoskwą'r^^^ tak koła rządowe jak i partyjne; są .iwieićę nieżad^plone z "odniesionego przez Stany Zjednoczone sukcesu i wzrp-; stu.., ich wpływów na środkowym Wschodzie; pskarża, się je > ZSRR;ó dalsze irtrzymyr waiiie ■ stanii ./napięcia; pomiędzy. Izraelem i Egiptem przez iakt-pozostawienia nadal-znacznych ■ terytoriów "; paiistw ■ arabskicli pody izraelską okupacją, i; óniezałatwienie/palącej; sytuacji palestyńskiej;; Poza tym bśrdzp nie podoba. się Moskwie ;1iśtąnbwienie ^ ostrzegawczej.-linii radarowej na I^ustyni Synaj: i pnede wszystkim obsadzenie; jej przez -obsługę spei:jalistów amerykańskich. W wypowie-' dziach : zaatakowano również zapowiedź; dostaw /airiei-ykań-skłęgo ' '^rzętu : militarnego; Izraelowi, .które : zdaniem ^RR nie jest niczym innym jak zapoczątkowaniem, wyści-gii/ abrojeó; na' środkowym
Wschodzie, /muszącym ,w efe-; nia'/izraęlśko-egips.kiego z ca-kcie spowodować tain wcześ- łą pewnością niełatwo dać bp-hięj, czy później wybuch, ;no-:: dzie mógł podobnjv rezultat W'ego.,konfliktii zbrojnego. ^;;pdnośnie;fc^^^ : :Sądżić należy- iż/:MoskWa a beftego a:prawdziwym pp-^ .:jdopiero 'obecnie /zaczęła zda-: koju ha ;środkow-yna-Wśchor wać spbie; sprawę z błędu, ja-, dzie trudno będzie mówić; A ki. popełniała przez dłuższy nawet gdyby to — co wydaje ;ez'as w odniesieniu do. państw'- się -n^^^^^ trudne do: zfealize': arabskich.'Poleg.ał:ón;na;tym,./'wariia;' --- miało nastąpić. ;:iż dpśtąrc.zaia im ona ńieogra- Citwarta ńiadal; pbzpsta:je prze-hipzone ilości sprzętu.militar-ćież:sprawa Palęśtyńcz^^ nego przy równoczesnym u- domagających się niezawisło-dzielaniu im pomocy gpspo- ści. ' darczej. A' tej .ostatniej \v:ła-;. / Stariy Zjednoczohe/pokaza-: śnie/potrzebpwały one znacz- ły, iż konsekwentnie dążyć nie więcej niż spi^zetu. :' jednak będą do uregulowa-■ -W wyniku tego coraz wic:"^^ ha Środkowymi Wschodzie cejz upływem czasu'państwa stośiinkó w. Dowodem tego arabskie zaczęły -:: dochodzić ^^^^ zatwierdzenie przez, do .przekonania,:iż doktryna Kongres wysłania amerykań-komunistyczna nie za bardzo skich specjalistów : radąro: im odpcwiEda i że nie należy wych na Pustynię Synaj.; dopuszczać, by;ugruntbwywa- oznacza to,; by nie było
ła się na ich obszarach. Do- .*; Stanach /Zjednoczonych tyczyło to nawet tych:spośród opozypji..; Wielu senatorów i nich, /które- bardzo- ,■ blisko PO^lów ostro krytykuje udzie związane były z ZSRR;' ; ■ ła"4 przez Waszyngton Izraer i, , ■ ' . łowi pbnioc militarną i gospo-
. WszysUco io: razem nię darczą twierdząc, iź doprowa-oznacza bynajm^iej,;by-wpły- to:nieuchronnie do wybu-' wy Moskwy zostały .wykluczo-;, chu: nowego konfliktu zbrój-ne ;caJvOWicie.-z^:lyci| Obsza, j^g^; izraelsko-arabskiego ;i row. Tak nie Jest. Dale^egzy- bezpośredniej > konfrontacji .stująone,;tamr mogą odegrać stanów::.Zjednoczonych z jeszcze duzą rolę >v rozgrywa- zSRR^co oznaczać będzie HI jących.się tam wydarzeniachc:„.yjńe: §wi&ą^ D /; Ekspetci amerykańscy .;i .w- przypadku ywPjny: Stany; państw zachodnich wyrażają Zjednoczone staną w obliczu zgpdnyL_pogląd, iż ZSRR ;bę-.:v^strzymania dostaw ropy ż dzie robił wszystko.co/ tylko pańśt^w arabskich, co może jest,mcżliwe, by obniżać zna- pokazać się katastrofalne dla czeńie poroziirołema^izrael- ich gospoda Nie uspokaja-sko-egipskiego, Z, jego/;iiie- ja jćh.twierdzenia ze strony chybnię; poduszczenia fSyrią -rządu, iż obecność amerykań-określiła go.jako wbicie kima .-ąjcich specjalistów radaro-w ledność i solidarność arab- :;;^y^ii;iia pustyni Śyńaj nie ska i o dopomożenie przez stanowi ; niebezpieczeństwa, Egipt Ąńieryce dp umpcnie- ponieważ natychmiast; zostania jej pozycji ńa Środkor ną oni stamtąd wycofani, gdy w=ym\Vschodzie. Egipt-zapp-. tj-ijco okaże. się, ^^iż grozi Avy ;mniał juź;ó ■^m ---pierdzi buch konfliktu^z^^ Syjia--że/przedęż-wszystkie do-państw/ą / arabskie i pn sam ; prj>^ą^enii pnez Stany Zje-ńie tak dawno.jeszcze stpsuń- gnpcżońe' dó; zawarcia układii kbwo temu wspólnie' dążyły _iżraelskó-€^p5kiegó. znacznie; do wjeliminow-ąnia; całkowi-; wzmogło ■R'pł}-wj- ich tia Środ: cie wpływów amerykańskich kw^j-m Wschodzie. Poza tym zę Środkowego Wschodu i zachęeiło^to Egipt, widzącj' zmuszenia Stanów: Ziednoczo- gwarancyjną ich rolę do; po-hych do nie mieszania się w dejraowania kroków- których; ich spór z Izraelem -nie mógłby on bez tego robić,
Słowem,' udział Waszyńgto- nie rapgąc się na:razać innym ńu w/dojściu ; do porozumie- państwom-arab;skim.:
; / Oczywiście wszysŁlcP to- stanowi ryzyko'2 uwagi na ZSRR. Może tak się wydairzyćj ; iż doprowadzi to do wzrostu-'tam. ich wypływów. :Ale nie' jest ■powiedziane,/ źe musi się tp wydarzyć. Ryzyko to opłaca s.ię więc powziąć./1 Stany Zjednoczone go podjęły, . Na zakończenie warto po-V dać bliższe szczegóły podpisanego pomiędzy Izraelem i Egiptem porozumienia. .' A więc Izrael zwrócił Egip-; towi ważne strategicznie przełęcze Gidi i Mitla oraz tereny ropodajne Abu Rudeis, zajęte w 1967 roku: Podobnie jak i Egipt wyrzekł się 6n jakiegokolwiek używania sliy. dla rozstrzygania sporów.; ::,;
Egipt ze swej: strony poza wyrzeczeniem się itosbwania siły w odniesieniu do Izraela zrzekł się dalszego utrzymywania jego blokady i zgodzi! się na dopuszczenie do użytkowania Kanału Sue^iego przez statki i^ąelskie pod warunkiem nie przewożenia przez nie sprzętu militarnego. Wyraził również zgodę na ; dalszą obecność w strefie przygranicznej z Izraelem oddziałów międzynarodowych sił ONZ oraz na wspólne zredukowanie , s'A własnych i: Izraela na przyległych do granicy obszarach. :
Jeżeli chodzi o Stany Zjed-; noczone — autora tego porozumienia —- obie strony wyii.-taziły zgodę na zainstalowanie na tereriie-Pustyhi Synaj ostrzegawczej linii radarowej ;ii cywilnym personelem amerykańskim; Ameryka przy-. rzekła Izraelowi w earnian; ■za zwrócenie Egiptowi pól iro-podajnych dostarczanie potrzebnej mu ropy oraz danie mu ipomocy militarnej i gost-podarczej w wysokości $2,' 300,000.000 w 197« roku. Egiptowi zaś otworzyła kredyly do wysokości $650,000,00(1 na zakitp w nieb róinego rodzaju towarów,; surowców i sprzętu militarnego. Wszystkie te przyrzeczenia wyroati- ' ją jednak jeszcze tprob^ Kongresu, która jednak z pewnością nastąpi, (r) :;.;