(Soptembar) Sobota, .. ----
Prtntwl lor wwtneMlay and Sąturday lqr>
związkowiec" (The Alliancer) TeL LE 1-2492
POLISHALLIANCE PRESS LIMITED
Om Swfaz*^ PWUkew w Ksńadzie. wydawany prw* DjwMJe PBmow*
ttstitMer P. CłoeiOWłM - War. Drukarni K. J. MarorWawIci • Klar. Adm. B. Frlklw
■'■ P B E NU! Rochu w Kanadzie $6.00 półroczna —_ $3.50 Kwartalna ........ $2.00 ŁERA T A W Stanach Zjednoczonych innych krajach.................. $7.00 Pojedynczy numer ...........*■'. 10£
1475 Quaon Słrwł Wo«t Authorised as Second Ciast Mail —; Toronto, Ontario Post Office Department.Ottawa
umimm » NIEMIECKI
Napięta, chwilami wręcz groźna, sytuacja międzynarodowa usunęła w cień szereg zagadnień wcale istotnych, jakkolwiek nie zapalnych Zabrakło też miejsca w prasie na rozważenie niektórych problemów z niedalekiej przeszłości rzucających cień na teraźniejszość a być może i na przyszłość. Prześlizgnięto się więc tylko nad 19 rocznicą rozpętania drugiej wojny światowej, zbrodniczego ..najazdu ria Polskę. Nieomal zapomniano o tym jak doszło do 1 września 1939 r.. kto gó spowodował i jaką cenę zapłaciła ludzkość za tę zbrodnię. O odpowiedzialności za rozpętanie wojny, za ohydne zbrodnie dokonane w okresie jej trwania nieomal głucho. Gdzieniegdzie ktoś nieśmiało wspomniał o obozach koncen-4racyjnych,--o--niewinnie.„wymbrdow
się przygłuszyć ten lękliwy szept; by nie drażnić wyczulonych uszu onegdajszych winowajców a dzisiejszych sprzymierzeńców. Zupełnie niespodziewanie odezwał się głos ze strony najmniej
(CS.),— Stały i wzrastający nacisk opinii publicznej od bez-mała 10 lat może zmusić rząd Kanady do oficjalnego uznania komunistycznego rządu w Chinach. Wyraża się na ogół przypuszczenie, że rząd pragnie w jakiś sposób wyjść z honorem z tej sytuacji i nie/wprowadzać w, zakłopotanie Stanów Zjednoczonych. Fakt, żę Kanada nie uznała rządu pekińskiego, kiedy ten na dobre ustabilizował się w Chinach, stanowił pierwszą poważną różnicę w zagranicznej polityce Kanady i Wielkiej Brytanii. —
Od tego czasu Kanada w wielu innych sprawach zajmowała odmienne stanowisko, jak n.p. ostatnio w sporze o granice wód terytorialnych. Podczas gdy Wielka Brytania obstaje. przy trzymilowym pasie wód przybrzeżnych";—Kanada uważ;
słuszne żądanie Islandii ustanowienia 12-milowego pasa.
Usto^ankowanle^się" Kanady do rządu Czang-Kai-Szeka na Formozie jest zgoła odmienne ód Stanów Zjednoczonych. Świadczą
0 tym najlepiej' zarówno wypowiedzi prem. Diefenbakęra, jak
1 szefa opozycji Peąrsona. Kiedy nad wyspą. Quemoy zaczęły, wybuchać pociski, poś.
oczekiwanej.I nie głos oskarżenia, ani kajania się lecz protestu Polska zapłaciła, iak to powszechnie wiadomo, najwyższą cenę w ostatniej wojnie. W krwi ludzkiej, dobytku, terytorium. Okaleczona, zniszczona usadowiła się na gruzach zmniejszonego obszaru państwowego. Obejmuje on również min: prastare ziemie polskie, które znajdowały się przez kilka wieków we władaniu grabieżców niemieckich. Przypadły one Polsce jako bardzo skro-. mny. częściowy wyrok sprawiedliwości. Należało oczekiwać, że w pierwszym rzędzie Niemcy demonstracyjnie przez uznanie tej granicy dokonają aktu oczyszczenia się z win i grzechów ■ wobec Polski. Zdobywszy się na taki gest zamanifestowaliby chęć oderwania się od przeszłości a jednocześnie szczerą wolę wyrównania różnic, naprawienia krzywd. Wiadomo, że stało się inaczej. Niemcy, rząd zachodnio-niemiecki, ani przez chwilę nie przyjęli do wiadomości nowego stanu faktycznego. Coprawda jeszcze dziwniejsze jest, iż znaleźli na Zachodzie, wśród sojuszników, adwokatów swojej sprawy, ale to sprawa oddzielna.
Socjaliści niemieccy byli przeciwnikami Hitlera, jego polityki zaborczej. Inaczej zresztą być nie mogło, gdyż w przeciwnym razie nie byliby socjalistami. Wolno więc było zakładać, że w powojennych Niemczech, znajdując się w opozycji, będą przede wszystkim walczyć z przejawami i hasłami nacjonalistyczno-rewizjonistyczny-mi, stawiącymi przecież zalążek akcji zaborczej, wojennej.
Tymbardziej wolno było tak przypuszczać, że socjaliści niemieccy zapłacili wcale sowicie za błędy popełnione bezpośrednio po pierwszej wojnie światowej, we wszystkich latach poprzedzanych-dojście do władzy Hitlera. .-.„:,.i.... ..^
Kiedy bowiem w listopadzie 1918 r. runęła monarchia niemiecka, rozpadła się armia prusko-cesarska socjaliści niemieccy zamiast potężnymi ciosami rozbić do cna zgiliznę przeszłości, wyplenić militaryzm i imperializm stanęli na jego usługi. Na czele partii stali ludzie, którzy w fałszywie pojętym patriotyzmie, uznali za celowe ratować utrzymywać a ^następnie przebudować, cały aparat prusacko-militarystyczny. Tacy przywódcy jak Ebert, Schei-demann, Noske przeszli dó historii jako grabarze nie tylko socjalizmu niemieckiego, ale i demokracji. Z nazwiskami ich łączy się wreszcie odbudowa; militaryzmu niemieckiego czyli na dalszą metę stworzenie podstaw dla Hitlera.
Okazuje się jednak, że---wbrew przyjętemu poglądowi —
historia nikogo, niczego nie uczy; Jakże bowiem inaczej wytłumaczyć sobie deklarację kierownictwa partii socjąl-demokratycznej z dnia 2 września br.?...
SocjalŁSci niemieccy uroczyście stwierdzają — w. cieniu 19 rocznicy najazdu na Polskę —• że nie mogą uznać granicy rta MISS POLONIĄ
Odrze T Nysie. Nie mogą — dlaczego? Czyżby rządzili państwem, 6 bm. na Torwarze odbył się i ziemie te znajdowały się pod ich administracją a Polacy doma- wybór Miss Polonii na rok 1958. gają się oddania?'Nie mogą — czyżby dlatego, że Polacy właśnie Tytuł Miss Polonii ha rok 1958 zdobyli je siłą, w wojnie podczas której byli odpowiedzialni za uzyskała 19-letnia Zuzanna Cem-losy państwa? Nie mogą — czyżby dlatego że na ziemiach, tych,browska, tancerka *~ mieszkają miliony Niemców, dla których zatwierdzenie granic Warszawskiej równałoby się katastrofie? Nie, nie i nie
, Socjaliści niemieccy są w ostrej opozycji,wobec Adenauera, zwalczając szczególnie Jego politykę zagraniczną. To Adenauer i jego partia — nie zapowiadając wprawdzie wojny o ziemie zachodnie — nie chcą uznać stanu faktycznego na zachodniej granicy, Polski, jakkolwiek wielu polityków niemieckich • uważa tę sprawę za przesądzoną. Nikt inny tylko minister' spraw zagrani- . t. .
cznych.nądu zaćhodnio-nieraieckiego dr. von Brentano oświadczył i diańtka, wicehiiss Krakowa, w chwiliszczerościrże Niemcy nie mogą oczekiwać jednocześnie] '"Królowa piękności" otrzyma zjednoczenia i rewizji terytorialnej; Za zjednoczenie muszą zapła- ła w nagrodę za zdobycie pierw cić a jedną z cen* jest m.in. utrata dawnych terytoriów znajdują- szego miejsca 20 tyś. zł. cych się obecnie w Polsce.
Kilkakrotnie wybitni przedstawiciele partii socjalistycznej
Nawiązanie stosunków dyplomatycznych z Plkinem pozwoliłoby jednak na rozwinięcie wzajemnych stosunków handlowych. W roku bieżącym szereg wybitnych przemysłowców kanadyjskich odwiedziło Chiny, badając możliwości rozwinięcia handlu. I znowu, gdyby stosunki handlowe zostały na większą skalę nawiązane, przedsiębiorstwa Kanadyjskie znalazłyby się w niewygodnej sytuacji —Jak nam wiadomo bowiem — rząd Stanów Zjednoczonych zakazał amerykańskim przedsiębiorstwom u-trzymywania wszelkich stosunków handlowych z komunistycznymi Chinami. Kanada jak dotąd zezwala na eksport artykułów, nie mających strategicznego-znaczenia. W czasie ostatniej kampanii borczej"podniesiona była spra
wa rzekomej odmowy przez kanadyjską filię Forda sprzedaży -l-000--samochodów czerwonym Chinom. Jak się okazało, oferty takiej w rzeczywistości nie było. Jednakowoż problem istnieje i Kanada byłaby w kłopocie., gdyby taką oferta rzeczywiście została złożona.
Podczas wizyty prez. Eisenhowera i sekretarza stanu Dullesa Pearson "wyraził opinię, ze Ka- w Ottawie wiosną br. sprawa nada winna w sposób niedwu- filii przedsiębiorstw amerykań-
sio uregulowaniem obecnego konfliktu o Ouemoy. W ten sposób jeszcze wyraźniej Kanada podkreśliła, ze nie podzielając stanowiska Stanów Zjednoczonych, nie zamierza również wyciągać kasztanów z ognia. Pisma amerykańskie utrzymują, że prem. Diefen-baker jest orędownikiem tej antyamerykańskiej postawy w konflikcie dalekowschodnim. Nie jest to absolutnie ścisłe. Właśnie w zagadnieniach Dalekiego Wschodu ujawniły się bardzo wcześnie rozbieżności zarówno między Kanada, a Stanami Zjednoczonymi jak i Wielką Brytanią a Stanami Zjednoczonymi. Ó ile jednak rząd brytyjski posiadający jeszcze poważne interesy w tej .strefie wszedł dó paktu azjatyckiego o tyle Kanada pozostała poza nim. . ~
Poprzedni rząd liberalny przez usta min. spr. zagr. Pearsona oświadczył w sty--czniu—1955-r.r-że—ostateczny, los Formozy winien być załatwiony na specjalnej konfe* JceiKJLjioiwiecpneJ—^ niom Dalekiego Wschodu.
kłiii$l
znaczny zgłosić w tej sprawie swój "desinteressement". ■ Minister spraw zagranicznych Smith zgodził się z tą opinią i wyjaśnił Izbie Gmin, że rząd Kanady wyraźnie powiadomił Stany Zjednoczone, iż w wypadku podjęcia akcji zbrojnej w cieśninie Formozy Kanada nie weźmie w niej żadnego udziału. Wypowiedź tę potwierdził premier.
Odkładanie jednak oficjalnego uznania rządu pekińskiego postawiło Kanadę w trudnej obecnie sytuacji, Natychmiastowe uznanie Chin w chwili obecnej poczytane mogłoby być przez Stany Zjednoczone" za gest nieprzyjazny. Stany Zjednoczone związane są bowiem nadzwyczajnymi klauzulami paktu wzajemnej pomocy z Czang Kai Szekiem.
Uznanie Pekinu w obecnej chwili dałoby tez komunistom pożądaną broń propagandową.
skich w Kanadzie, jeśli chodzi o handel ich z czerwonymi Chinami, miała być 'pozytywnie załatwiona. Od tego czasu nie było jednak żadnych oznajmień o rozpoczęciu handlu z Chinami na szerszą skalę. Należy przypuszczać, że w obecnej sytuacji politycznej wzmożenie handlu nie byłoby na rękę rządowi Kanady.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Kanady pracuje nad tym, by z honorem wybrnąć z tej całej sprawy; Sytuacja jest bowiem anormalną. Kanada uznaje marionetkowy rząd Czang Kai Sze-ka, podczas gdy właściwym rządcą Chin od dziesięciu lat jest komunistyczny coprawda, ale ustabilizowany rząd w Pekinie. • * • • * *
Powyższe uwagi "Canadian Scenę" wymagają uzupełnienia. Prem. Piefenbaker wysunął sugestię, ■ by ONZ zajął
wypowiadając się za koniecznością nawiązania stosunków dyplo . .. ........ « j
matyczńych z Polską, za zbliżeniem się do Polski, zalecali całkowite sie na koleiach okręgu warszaw- kupców rzemieślników. Bandy-ominięcie, problemu rewizji granic. Pod wpływem ataków swoich! skiego chuligaństwo i kradzieże ci me zadowalali się rabunkiem, rodaków tłumaczyli, że ominięcie nie oznacza rezygnację i wska-i dokonywane, w pociągach osobo- lecz znęcali .się w sposób bestial-zywali, że cały ten problem nie jest aktualny a wobec tego jest wych Niemal do codziennych ski nad swoimi ofiaramri do-znacznie rozsądniej/ milczeć na ten temat. Przypuszczalnie wielu i zjawisk należą wypadki bicia puszczali się gwałtów.. Schwyta-zdawało sobie "sprawę, że nowa granica zachodnia Polski jest prze- szyb. -.niszczenia •ławek. • umywał-; ni w r..l956jtenęli-_przed sądem,
' Operetki
Drugie miejsce i tytuł wiper miss zdobyła 23-lętnia Krystyna Zajkowska, studentka, miss Łodzi, ■'■f--
Na trzecim miejscu z tytułem wicemiss Polonii uplasowała się 20-letnia Krystyna żyła, ękspe-
: PLAGA CHULIGAŃSTWA
Ogólne straty spowodowane przez chuliganów i innych prze stępców w pociągach osobowych wyniosły w pierwszych ośmiu miesiącach br. przeszło 500 tys. złotych.
GROŹNY BANDYTA
Funkcjonariusze Komendy MG w Raciborzu zatrzymali groźnego bandytę Tadeusza Nabrdalika, zwanego: "upiorem Częstochowy". :■ .'-
Tadeusz, Nabrdalik wraz ze swoimi kompanami — Jerzym Zielińskim i Zygmuntem Gęsia-rzem dokonał w latach 1954-J956 w Częstochowie i okolicy kilkunastu napadów rabunkowych z bronią w ręku na sklepy uspo-
Coraz groźniejszą plagą staje łecznione oraz na mieszkania
sądzona, lecz bezpieczniej będzie pogodzić się z tym faktem milcząco, bez formalnego przyjęcia go do wiadomości. Na to jest czas. Trudno byłoby w obecnej sytuacji potępiać taką taktykę. Politycy Uczą się z nastrojami a Niemcy pochodzący z tych ziem i działający w zach. strefie nie przestają przeciel,judzić. Ci sami politycy wiedzą> że minie jeszcze kilka lat a sprawa ta straci całkowicie ostrze i aktualność. O ile więc pewną dyskrecja byłaby zrozumiała o tyle' buńczuczne wystąpienie kierownictwa partii socjal-demokratycznej z 2 września jest wręcz zdumiewające: Dlaczegóż wfaśnie oni uznali za stosowne złożyć takie oświad-
ni, luster, aparatury oświetlenio- przy czym Zieliński otrzymał 15 wej i innych urządzeń. I lat, a Gęsiarz 12 lat więzienia.
W roku bież. zanotowano aż 9 Natomiast Nabrdalik, który pod-tys. wypadków zbicia szyb w wa- czas rozDrawy symulował niepo-f Sonach osobowych, co ńara7i?n ćżytalność, został odesłany na J Władysław Tatarkiewicz.
Zresztą stanowisko to było zgodne z zaleceniem komisji politycznej ONZ ze stycznia 1951 r. . ..
Min. Pearson wypowiedział się w styczniu 1955 r. przeciwko uzbrojeniu Formozy, ;Peskadorów i wysp przybrzeżnych, używaniu ich jako baz wypadowych przeciwko kontynentowi chińskiemu. Zdaniem jego winny one zostać zneutralizowane. Pearson dodał wówczas; że wyspy przybrzeżne — a więc te wokół których teraz toczy się walka — są bezspornym terytorium Chin.
Oczywiście rząd kanadyjski wypowiedział się jednak przeciwko stosowaniu siły dla uzyr skania zmian w istniejącym układzie.
Oświadczenie prem. Diefenbakęra bynajmniej nie odbiega od -stanowiska zajmowanego przez rząd liberalny w 1955 r. Opinia publiczna w Kanadzie podzieliła wówczas to stanowisko, podobnie jak to czyni dziś. Rząd kanadyjski nie jest zainteresowany w żadnym konflikcie zbrojnym a szczególnie o wyspy przybrzeżne Cieśniny Formozy.
SKAZANIE PRZEMYTNIKA
Aresztowany przed kilku miesiącami w Krakowie obywatel szwajcarski — Wilhelm Schup-pli, który w schowkach własnego samochodu przywiózł do Polski w celach przemytniczych 2.597 zegarków, skazany został przez Sąd Wojewódzki w Krakowie na półtora roku więzienia, grzywnę w wysokości 100 tys. zł., przepa dek ha 'rzecz państwa znalezio nych u niego zegarków oraz koszty przewodu sądowego.
DELEGACJA FILOZOFÓW
Celem wzięcia, ttdziału w międzynarodowym kolokwium poświęconym ; problemom logiki ogólnej i prawniczej, wyjechała do Brukseli 9-osobowa grupa polskich filozofów, na czele z prezesem PAN prof. dr. Tadeuszem Kotarbińskim, Po zakończeniu obrad kolokwium, które trwać będzie od 5 do 9 bm., część uczestników, a mianowicie prof. Tadeusz Kotarbiński, prof. Janina Kotarbińska i prof.- Kazimierz. Ajdukiewicz wyjadą do Wenecji, gdzie 12 bm. rozpoczną się obrady XII Międzynarodowego Kongresu Filozofów. Na kongres ten wyjedzie z kraju dalsza grupa naszych uczonych, a wśród nich prof. Adam Schaff i prof.
Zamiast zapowiedzianej pogadanki o dalszych dziwolągach językowych dotyczących domu rodzinnego Polaka w Kanadzie, podajemy dwa listy otrzymane od naszych Czytelników w związku z poruszonym przez nas tematem w pierwszej pogadance, zmierzającej do ustalenia polskich nazw na często spotykane pojęcia, które naszym zdaniem nie mąią ustalonych ścisłych terminów w języku polskim. ; List 1. ;■ ',
"Mówimy po polsku" — bardzo dobra t pożyteczna rubryka. -r- ''Związkowiec" też często używa nie polskich słów i zwrotów.-: Wszystkie przytoczone w artykule angielskie słowa mają polskie odpowiedniki, niektóre pochodzenia obcego ale od dawna w.polskiej mowie i pisowni przyjęte. — A* więc: Bungalow — zależnie-od-wiel-
kości i umiejscowienia: dom, domek, dworek. " Cóftage — willaT^Słowópo-chodzenia łacińskiego — villa — ale oznacza co innego. Łacińska villa — to bogaty dwór, pałac wraz z otoczeniem! — Rezydencja. — Polska willa — to letni domek z ogrodem lub parkiem (całość).
Air-cońditioned aklimaty-zowany (oficjalny słownik techni: czny).
Rapids — bystry nurt. Na Dnieprze, z ruska, nazywał się: porohy
Lane — tor, jeżeli na szosie (słownik techniczny), — ścieżka, dróżka, jeżeli w polu lub lesie.
Drive-in Theatre — otwarte kino (kino pod otwartym niebem). .
Cabin — kabina. Słowo francuskiego pochodzenia, od dawna używane w polskiej mowie i pisowni, oznacza: małe pomieszczenie, budka, kajuta.
Snowmobile — nie znam takiego słowa 1 nie ma go w słowniku oksfordskim. To widocznie w gwarze. Może to jest zgarniacz śniegu (snowcleaner).
Floor polisher — froter (słowo francuskiego pochodzenia)
Gadget — Sprzęt, przybory..
Crow bar — drąg (stalowy).
Overalls — drelichy, pokrowiec.
Łączę wyrazy poważania.
W. S.
P. S. — Car — to.nie samo chód, lecz wóz (może być też motorowy.
"raSS
nurtem 'porohy
DOKP na straty wynoszące 270 obserwację do szpitala_psychia- J
tys.-zł. Dość liczne są także wy- trycznego w Rybniku. Gdy leka-
nadki kradzieży.• Samych tyl^o rze stwierdzili pełnię władz urny
chodników zginęło w tym czasie iłowych bandyty, wtedy Nabrda
70 szt., firanek 403 szt. oraz b. lik uciekł. Zdobywszy znowu
czenie? Nie stoją w obliczu wyborów i nie polują na głosy rewi-ldużo żarówek, luster i innych bron zaczął grasować na tere-zjpnistów! Jest to niepokojący objaw powrotu haseł nacjonali- przedmiotów. W pociągach elek- iwh województw katowickiego, stycznych do programu socjalistów niemieckich! Nie pomni do^ świadczeń niedawnej przeszłości wkraczają powtórnie na wielce niebezpieczny i śliski tor.
trycznyćh największą plapa kieleckiego, opolskiego i wro-iest niszczenie automatycznych oławskiego, dokonując licznych drzwi. 'napadów rabunkowych.
I w bardzo solidnej Szwajcarii nie brak zdrajców. Rząd szwaj-carskłwydalił naglę trzeciego sekretarza poselstwa czechosłowackiego Jarosława Antosa podając do wiadomości, że trudnił się szpiegostwem. Jednocześnie aresztowany został porucznik armii szwajcarskiej Hans Ulrich Berli, który dostarczał dyplomacie komunistycznemu za odpowiednie opłaty informacje o oficerskiej szkole wojskowej.
^^£0.ACzechomiPOłrzebnfJą i dawno naTleplzy^ilotlm^rykań wiadomości .;o;,srijolemu wolsko- skl Kpt- JIveFn C JOricheloe. li-wym w Szwajcarii? Czy dzielna ^ledwie 29 lat, był pilo-armia>(3echosłowacka /amierza temJ doświadczalnym najnow zaatakować neutralną Szwaica ■ ł -
spadek zatrudnienia mężczyzn wvnosi 11% podczas gdy kobiet 17%. W okresie od września 1957 r. do maja 1958 r. ilość zatrudnionych kobiet spadła z 670,000 do 556,000.
Kobiety płacą więc pośrednio i bezpośrednio najwyższy rachunek przesilenia gospodarczego; Wiadomo zawsze'najłatwiej uderzyć słabszego.
..-■*..#.'
Śmiercią lotnika zginął nie-
tów, ustanawiając liczne rekor- Violet»a Zayadescu. Cała trójka dy. | oskarżona została o przemyt.
Gdv padały słowa podziwu' ?d,pbrano mistrzów kilku
nPdieeo wyczynami edv pratu- d3l"vm.-wybitnym sportowcom
tych tajemnicach anaratów ^^^^JS^^JS wzruszał zdumiony ramionami: f^e"eijfiŁ?™S£l cóż w tvm nadzwyczajnego. Jes- i.^it^-ETS!? tern pilotem więc latam Ani t0 stała S1? nieunikniona, bohaterstwo ani poświecenie. Po Oczywiście czysty wykręt, prostu spełniam obowiązek, wy- gdvż wszyscy sportowcy w kra-konuję swój zawód". * , iach totalitarnych są .zawodowca-
♦ • • mi, któr7y iedynie formalnie po-
Pałeczka dyrygencka w Mos- siadają jakieś' zawody, kwie uruchamia murków w Bu- ... . * " :\- . . kareszćie. W soorcie sowieckim Uprawianie sportu .daje w nr-eprow3d?o^ó cn-stke wobec' P»*'twach komumstyemych tegol komuniści rumuńscy na- welka szanse wyjazdów zagra-tvchmiast poszli w ślady-swoich ni^c- wo^a kupować L.. wyhie-oanów i mistrrów. Jasne, że mu- !?rc .wolność. Międzynarodowa sza prześcignąć ich w gorliwości, wystawa w Brukseli odegrała Jeśli wiec w ZS#R z łask wy: pwntfiz wcale poważną rolę w
prtecłei członkiem wojskowego (¥nictwa w°Jsk0W^ . ... rów to w Rumunii jest to .c7ero- P^SSS?^? Paktii Warszawskiego a "dynln- Wyróżnił się jako jeden z »a.iTk!i afera. 14 reprezentacyjnych 2Jl!(?e?. d0' Kon^siespoja br. . . . '^«i< n;intA™,... iniiirot-... nn,i,i„A.nn>. , u..i,i___ ów ospo z państw Komunisty-
mata^Antos podlega niewątpli- młodszych pilotów w wojnie ko-wię marsz. Koniewowi a tego reańskiej odnosząc brawurowe zainteresowania są olbrzymie, (zwycięstwa w bitwach oowietfz-- ' * nych z przeważającymi siłami
W stąn^x New York według oficialnych danych recesja go-spdcUrcza <boleśnioj dotknęła prici^jące. kobiety aniżeli meż-
niłkarzy wykluczono z klubów, c^ftry>dru'żvnv piłkarskie, łącznie z mistrzowską "Dynamo" rosł^ły pozbawione prawa wyjazdów zagranicznych. Skończy sie więc plaga ucieczek. Rogica Sadeanu. as sportowy, pozbawio-^v postał swoiego tytułu i wy
nieprzyjacielskimi. Po powrorie do Stanów-służył w różnych dywizjonach by w 1956 ri wyładować w bazie doświadczalnej. , .„ i W; okresie od września. Kpt. Kichęloe pilotował tajne1 kl»c?:óny z życia sportowego, pfc '1^7^;^iv^]prMC^tnyv' miesięczny1 prototypy; najszybszych śamolo- dobnie jak Eleria Tintorench i
c-^iych. przybywszy z wycieczka mi do Brukseli, zwróciło się do władz belgijskich b przyznanie azylu. ■ Szpak.
Zwierelr Polłków fo Mnoicl «lła Zostań lego ctfonWetn feilt cl Mskt.mlbi.'¥®f^r&
PRODUKCJA SZCZEPIONKI
W Lubelskiej Wytwórni Surowic i Szczepionek rozpoczęto produkcję polskiej szczepionki "Polio" — przeciwko paraliżowi dziecięcemu. •,
Pierwsza partia szczepionki poddana zostanie specjalnym badaniom, które potrwają kilka miesięcy.
O" ile próby będą pomyślne, polska szczepionka przeciwko chorobie Heine-Medina, zostanie użyta podczas wiosennych szcze pień dzieci.
STOCZNIA GDAŃSKA
4 bm. odbyło się w Stoczni Gdańskiej uroczyste podniesienie bandery na ósmym 10-tysię-czniku "Władysław Reymont" Za kilka dni wyruszy on z Gdań ska w pierwszy rejs na Daleki Wschód z ładunkiem drobnicy
Tego samego dnia w Stoczni Gdańskiej podniesiona została bandera na kolejnym 21 trawlerze rybackim o nośności 500 ton, zbudowanym' dla armatora radzieckiego.. Natomiast kolejna 28 jednostka, rybacka z serii trawlerów B-14 — również dla ZSRR — została spuszczona na wodę tzw, metodą bocznego wodowa-fiia*."":——T—_,.----
■ .List 2.
Na wezwanie Redakcji w Nr. 70 "Związkowca" (str, 2), .zgłaszam sugestie polskich odpowiedników często używanych tu terminów angielskich:
Bungalow — willa (wyraz pochodzenia włoskiego) parterowa. Cottage -—willa piętrowa. Air-conditioned — aklimatyżo-wany (wyraz już używany w Kraju).
• Rapids — bystrzyny (wyraz wprowadzony przez Arkadego Fiedlera).
Lane — uliczka, boczna uli czka. ; "•• ' ..•. ■
Drive-in theatre (nie: Driying Theatre) — kino na powietrzu, kino-park. Cabin — po prostu: kabina. Jet — odrzutowiec (termin już przyjęty w polskim świecie techn.)
Snowmobile — samochód (au to) śniegowy (e), wóz (auto) — gąsienica. Gadget —. Crow-bar —
Overalls (w Anglii: d)ingarees) — muszą na to istnieć:w Kraju terminy; radzę napisać np. do "Przekroju", lub "Stolicy", jeszcze lepiej do "Tow. Miłośników Jęz. Polskiego", Kraków, Czap, skich 4.
PRZYMROZKI
W nocy z 3 na 4 bm. nastąpiło na Podtatrzu gwałtowne oziębię* nie. W czwartek'wczesnym rankiem w Zakopanem i okolicznych wsiach temperatura spadła do minus 1-2 stopni.
. Biały szroń, który obficie pokrył dachy zabudowań, pola i drzewa, zmroził wiele kwiatów wrażliwych ńa zimno. '
Jak już z tych dwóch listów wynika niestety nie ma na wszystkie podane przykładowo przez nas słowa polskich odpowiedników. '
Zajmijmy się więc jeszcze raz nimi po kolei.
Bungalow. —Pan Szuszkiewicz stwierdza, że jest to dom. O tym wszyscy wiemy. Ale: jaki dom? Angielskie pojecie "bungalow" wyraźnie stwierdza, że to jest dom o specyficznej budowie. Zastąpienie więc słowa "bungalow" domem nie rozwiązuje niczego. Pan Podoski radzi tłumaczyć to słowem willa. Ale tak samo powiada, że "cottage to też willa. A przecież wiemy, że "cottage" iw słownictwie an-
gielskim ma podwójne ^ i jest czymś innym.nu? naszym polskim pojęciu to bowiem zarówno ó ' nej budowie domek lub nawet.miejski jak^SS domek nad jeziorem czy używany na okres letńieai-t zimowego wypoczynku,
"Air-condiłioned". ^ %fc ^ dwaj autorzy dają to sanińSt sienie powołując się na K słowo to jest w Polsce tłmn^ ne lako aklimatyżoB^ Przyjmijmy więc i my to do języka na emigracji i W v "aklimątyzowana restauri "aklimatyzowany dom". ; '
"Rapids". — Tu zaó^ autorzy podają różne okreśL Pan_Podoski wybiera nowoff . Fiedlera i opowiada się za im -"bystrzyny'*. Pan Szuszłciewla zaś twierdzi, że tneba to tłumaczyć jako "b1 Otóż "bystry nurt'' nie odpowiada pojęciu Może—bowiem—rzete niesłychanie bystrym wcale nie formując ..\____
(jego inne wytłumaczeme:vtóSe z języka ukraińskiego). "Rapujs" są to bowiem w rzećzywistbśei małe wodospady, a raczej.prorf: kamieniste na bystrym narefe rzeki. Polscy traperzy określają je po prostu jako "rapidV^|r wydaje mnie się osobiście, ze słowo tó powinno wejść do;na-szego języka. i'-fi
"Lenę". — I tu znowu paimji nieporozumienie. Uliczka,"boj* • na uliczką jak sugeruje pan Pi>. ; doski nie .oddaje pojęcia, jeśli chodzi o boczne czy tylne prżef ścia za domami w "wielkich mj* ^ stach/ Oczywiście na ścieżki czy drogi polne język angielski nu swoiste określenia, na które istnieją odpowiedniki w języka polskim. Jeśli chodzi o uliczkę i tyłu domostw zwaną często png : Polaków w Kanadzie "baklajna' (backlane) najlepiej chyba b " ^wyrażać się o niej po prostu jako "tylna uliczka";
"Drive-in Theatre mylnie przei nas podane jako (driying theatft) — znowu u obu aktorów znajduje inne tłumaczenie. PaiiPfr doski sugeruje nazwy. "Hnoja powietrzu" albo "kino parf, Pan Szuszkiewicz "otwarte kino! lub "kino pod otwartym! nfe bem". A więc ostatecznie jat mamy go nazywać?
"Cabin". — Obydwaj autom zgadzają się, że słowo "kabina!' zyskało sobie już. obywatelstwi) w języku polskim. '.UźvwaJoj'^^ wiec wszyscy bezspornie. '-":' "Jet". — Obydwaj autonj zgodnie też określają z powoła-, niem się na słownik wyrazóf • technicznych samolot typu,"^ jako odrzutowiec. Zgoda. Pragnę jednak dodać, że Karol Zbyszei ski. z uporem w londy&ktń "Dzienniku Polskim" zawszć^-sze "dżet", twierdząc, te w spolszczony termin powinien r* bvć obywatelstwo w mowie-
a-i
TURYSTYKĄ POLONIJNA
Tegoroczny sezon wycieczek polonijnych, mimo że jeszcze nie zakończony, należał do najbogatszych. W ciągu 8 miesięcy odwiedziło kraj-ppnad 10 tys.osób
OQcboflzenk.polsWego^e..wszystr.^
kich kontynentów, nawiązane zorały nowe liczne kontakty z rodzinami, instytucjami i organiza-ciami polskimi w kraju i za granicą,.
Najwięcej przyjechało ze St. Zjednoczonych — około 6 iys. osób. Wielu przybyło z Francji, Niemiec zachodnich, Kanady, Belgii, Holandii, Brazylii, Szwecji i po raz pierwszy w tym roku w większej liczbie i Anglii.
"Snowmobile'^. — Pan Sżu» kiewićz twierdzi, że słowo to ń& figuruje W słowniku okśfonfe' kim. a wiec nie ma się nim po trzeby zajmować. Pan Pódoai sugeruje "samochód śniegów^ lub "wóz"-gąsienica". A 'wi?< znowu dowód, że nie posiadam) / w jeżyku polskim odpowiednĄj'; będącego w powszechnvin ciu. "Snowmobile" jest jednak słowem powszechnie' używani; na północy kanadyjskiej :dli • określenia samochodu na pb j ?ach poruszanego przy pomóćj śmigła typu samolotowego. ?;
"Floor polisher". — I mpw?| obydwaj autorzy różnią się w _; użyciu polskich" określeń. l^J:; Podoski nazywa go "froterb^,.; a pan Szuszkiewicz "froterenf1 Więc jak poprawnie i jednaki wo mamy wszyscy przyrząd ten*': nazywać? *; •
Jeśli chodzi o terminy tatt ? jak "gadget", "crow jesteśmy w lesie. Pan PodooJ • stwierdza, że nie zna odpow^ dników i sadzi, że inforińawl może udzielić Tow. MitośnłkW/ Języka Polskiego w Krakowiej^ Pan Szuszkiewicz cytuje W| prostu tłumaczenia ze słowni Stanisławskiego, które wfewjjj; nić nie tłumaczą. "Drąg żelaznj! na określenie użytecznego %I rzędzia do podważania i wania gwoździ nie przyinite »| nanewno w języku potoaaj*|p polskich stolarzy czy roł»huW|R-[ budowlanych w Kanadric.^w|j| samo "sprzęty czv narzędida określenia "gadgets" tych l . mvślnych różnvch ulepszeń^ ''hanicznych też nic nie iwW dalej ci co bedą mtóU.iŚ? mvśli mówić będą "gadże^ Pozostaje.tesżewj słow&/v ralls". Najbliższym chyba od# wiednikiem byłvby kombin^f* fna przykład lotnicze). A»< Kanadzie "overalIs7 to
-'^■«*i-*>»'H'»n WÓŁ iuiiw.vATCi.tiu,
bryce, a nie lotnika. Wiec m, binezony tu jakoś nie nasn* ^ '. Sprawa pozostaje nadal owk tą. Jeśli przyjmiemy, -r umodnili "Cabin" nazywat , biną, "jet" Wodmtxn»cM^, "air-cónditioned". thmwcfj* ko aklimatvzowanv. to P^-r-11 słówv ot tak dowolnie,;, rzuconych ^naszej pop wymaga ustalenia jak .je W sku określać; ' A
\lx ił